TLYFP’s
SOCIALIZATION details
Tlyfp
introdusaun
TLYFP mak Saida?
Mak Organizasaun
ki’ik ida ne’ebe kompostu husi Estudantes sira husi eskola nebe’e
mak la hanesan, no partisipa iha Konferensia ida ho Tema: Inisiativu
ba Dame (Initiative for Peace).
Saida mak TLYFP
halo?
Habelar informasaun,
kria Dame no Paz liu husi kuidadu Envairomentu;
Halo aktividade
ne’ebe iha relasaun ho Dame no Envairomentu hanesan: sosializasaun,
kuda ai o’an no hamo’os ambiente.
Meiu
ambiente
Saida mak Meio
Ambiente?
Meiu Ambiente mak
buat hotu ne’ebe besik, haleu no halo interaksaun ho ita;
Problema
Meiu Ambiente
Problema sira mak
hanesan tuir mai ne’e:
Global Warming
Deflorestasaun
Fo’er
Polusaun
Global
Warming (Pemanasan global)
Global warming katak
temperatura rai no tasi ne’ebe sae maka’as ka aumenta iha mundu.
Kauza ba Global
Warming
Kamada ozonu mundo
nian ne’ebe mihis tiha ona
Emisaun (sa’e
maka’as) karbonu dioxidu
Greenhouse gasses
ne’ebe sa’e
Global warming
sei afeita ba saida?
Global warming sei
halo jelu fatuk sai naben
Floresta (ai horis)
sei kuran ba nafatin
Klima muda a’an la
tuir tempu
Especies animal
barak mak sei lakon
Efeitu husi Green
house (efek rumah kaca)
Green house katak
temperatura manas iha mundu husi sasan sira nebe’e uza petroleu
(veikulus)
Manas sira ne’e
husi ne’ebe?
Kareta, motor,
aviaun, kareta bo’ot sira
Central Elektrika
sira
Husi Animal nia
te’en sira, nsst…
Evidensia husi
realidade moris
Saida mak ita
bele halo hodi redus Global Warming?
Hamenus Polusaun
hodi uza Bisicleta/ transporte publiku
Uza surat tahan ka
produtu ne’ebe bele resiklu. (daur ulang).
Uza ita nia pasta ou
plastik, wainhira ba kompras.
Poupa Energia;
Deflorestasaun
Saida mak
deflorestasaun?
Ai
laran sira hetan estragus relasiona ba tesi ai nebe’e arbiru no
aumenta bebeik.
Tansa iha
deflorestasaun?
Hamo’os rai ba
interese agrikultura nian
Industria ai
Necessidade ba vida
lor-loron;
Afeita husi
Deflorestasaun?
Erosaun
Oxijeniu sei menus
Laiha balansu
ekosistema siklu hahan nian
Global Warming
Fo’er
Saida mak fo’er?
Sasan ne’ebe mak
la presija ona, no so’e iha fatin ne’ebe sala
Fo’er mai husi
ne’ebe? EMA
Afeita husi fo’er
ladun iha tratamentu
ba be’e ne’ebe mak kontamina ona ho fo’er
Hamate ou impede
plantasaun nia moris
Lakon natureza nia
furak
Lakon osan
Tansa ema halo
fo’er???
Baruk, la interesse
ignoransia
Iha nebe’e mak
lolos ita bo’ot sira atu tau lixu ka foer sira?
Rai kuak?
Estrada?
Mota laran?
Sunu?
Resiklu?
Solusaun!!!
Resiklu , hasa’e
konsiensia and Go green
Observasaun!!!
- Problema saida mak mosu?
- Oinsa ita bo’ot hare kona-ba Lixu iha T.L?
- Saida mak ita bo’ot bele halo?
- Tamba sa mak tenki iha Resiklu?
Polusaun
Saida mak
polusaun?
Anin (ar) foer
ne’ebe bele estraga meiu ambiente no efeta ba saude ema moris nian
Polusaun husi
nebe’e de’it?
Polusaun mai husi;
so’e fo’er arbiru
Ar foer husi
veikulus sira
Sunu sasan kimika
balun hanesan plastik, akua kulit no sira seluk tan
Aktividade fabrika
sira nian;
Ezemplu husi
POLUSAUN BE’E
Mai tau matan ba ita
nia ambiente
Dame
Definisaun Geral:
- Dame mak rezultadu esforsu husi ita ema ne’ebe iha komponente barak.
- Komponente hirak ne’e mak hanesan:
- Nesesidade ita
ema nian, ne’ebe mak laiha limite;
- Komprensaun,
toleransia, respeitu, kalma iha sosiedade, laiha violensia, servisu
hamutuk, laiha konflitu ka funu no kiak.
Iha aspeitu rua
ne'ebe esensial iha dame
Dame ne’ebe
ativu
Dame
ne’ebe ativu mak dame ne’ebe positivu no dame ne’e mai husi
ita individual.
Dame ne’ebe
pasivu
Dame
ne’ebe pasivu mak dame ne’ebe negativu, dame ne’e la depende
ba ita individual. Maibe depende ba ema hotu-hotu.
“…Wainhira ha’u
sei ki’ik, ha’u hanoin ha’u bele halo mudansa ba mundu ne’e.
Wainhira ha’u bo’ot, ha’u hanoin ha’u bele halo mudansa ba
ha’u nia nasaun. Wainhira ha’u kaben, ha’u hanoin ha’u bele
halo mudansa ba ha’u nia familia. Maibe wainhira ha’u husik hela
mundu ne’e, ha’u foin hatene katak ha’u halo mudansa ba ha’u
nia a’an deit, dalaruma ho halo mudansa ba ha’u nia a’an, ha’u
bele halo mudansa ba ha’u nia familia, ha’u nia nasaun, no ikus
liu ba mundu ne’e…”
Anonymous,2005
Anonymous,2005
Fiar
Hanesan “peacemaker”
ida fiar sai hanesan elementu signifikante ida, se laiha fiar ita
labele alkansa ita nia objetivu.
Oinsa atu hari’i
fiar?
- Fiar depende ba buat barak. Ema fiar tamba:
- Sira moris hamutuk no hatene malu.
- Dalaruma sira fiar bazeia ba voatus positivu ne’ebe sira rona husi ema seluk.
- Dalaruma liu husi asaun no hahalok.
- Dalaruma fasil tebes atu fiar ema ida tamba hare’e ba pozisaun, status, nsst….
Komunikasaun no
kria dame
Komunikasaun mak
komponente dahuluk hodi kria dame no sai hanesan parte importante iha
sosiedade. Ema labele hela hamutuk ka komprende malu wainhira sira
lakon komunikasaun ne’ebe efetivu.
- Forma jeral husi komunikasaun:
- Koalia
- Hakerek
- Gestura
- Rona
- Le’e
Komponente
prinsipal tolu iha komunikasaun: Liafuan, Gestura no Intonasaun
lian.
Meius ha’at ne’ebe ita presija uza iha komunikasaun:
Interesse, Rona, Atensaun no Konkluzaun
Servisu hamutuk
- Servisu hamutuk hanesan meius ida hodi kria dame.
- Ho se’ ita bele servisu hamutuk?
- Famila
- Kolega
- lider
- vizinhu
- Ema diak
- Ho se’ ita labele servisu hamutuk
- Ema abnormal (bulak)
- kriminozu
- inimigu
- Ema ne’ebe ita seidauk kunhese
Agora, hanesan joven
Timorense koko atu halo buat ruma ba ita nia nasaun, maske buat ne’e
simplis.
…There is no way to peace.
Peace is the way…
Mahatma Gandhi
Konkluzaun
…There is no way to peace.
Peace is the way…
Mahatma Gandhi
Konkluzaun
Obrigado Wa’in
No comments:
Post a Comment